Türkiye’den kaçak yollarla İsrail’e götürülerek satılan “Kybele”, on binlerce kilometrelik seyahatinin akabinde tekrar anavatanına dönüyor. Kültür ve Turizm Bakanlığının büyük uğraşları sonucu bir müzayede konutunda satılmak istenen bin 700 yıllık “Kybele Heykeli”, Türk Hava Yolları tarafından fiyatsız taşınarak 12 Aralık’ta Türkiye’de olacak. Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un tanıtımını 13 Aralık’ta yapacağı heykel, İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenecek. Bir adak heykeli olan “Kybele”, daha sonra Afyonkarahisar’da yeni yapılacak müzeye taşınacak.
Türkiye’den 1970’li yıllarda İsrail’e kaçırılan “Kybele Heykeli”, uzmanlarca milattan sonra 3’üncü yüzyıla tarihlendiriliyor. Yapılan incelemeler sonucunda heykelin tipolojik özelliği, kullanılan mermerin cinsi, personelliği ve yazıtından edinilen bilgiler ışığında kuvvetle Anadolu kökenli olduğu anlaşılırken, bir müzayede meskeninde satılmak üzere İsrail’den Amerika’ya gönderildi. Yapıtı yurt dışına çıkarmak üzere 2016 yılında İsrail makamlarına müracaatta bulunan İsrail vatandaşı, heykelin Anadolu kökenli olduğunu beyan etti. İsrail makamlarının eser fotoğraflarını Türkiye’ye iletmesi üzerine ise çabucak takibe başlandı. Lakin eser sahibinin heykeli bir müzayede meskeni aracılığıyla satmak istemesi üzerine Kültür ve Turizm Bakanlığı, ABD makamlarından satışın durdurulmasını talep ederek sürecin istikametini değiştirdi. Yapıtı elinde bulunduran kişi, bu takibin akabinde kendi malı olduğunu beyan ettiği heykele iyi niyetli bir alıcı olarak sahip olduğunu belirterek Amerika’da bir dava müracaatında bulundu.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Türkiye’nin New York Başkonsolosluğu “Kybele”nin iadesi konusundaki karşı tezlerini mahkemeye taşırken, bir yandan da yapıtın Türkiye’ye ilişkin olduğunu ispatlamaya yönelik çalışmalar devam etti. Bu çalışmalar da yeniden Kültür ve Turizm Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığının Kaçakçılık ve Organize Kabahatlerle Gayret Daire Başkanlıklarının katkılarıyla gerçekleştirildi. Heykelin 1964 yılında Afyonkarahisar’da yapılan bir yol çalışmasında bulunmuş olan ve ilin müzesinde sergilenen “Kovalık Eserleri”ne tipolojik benzerliğinin İstanbul Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü uzmanlarınca bilimsel raporla vurgulanması üzerine kolluk kuvvetleri uyumunda Afyonkarahisar Müzesi Müdürlüğünce yapıtların çıkmış olduğu düşünülen bölgede 1960-1970’li yıllarda yaşamakta olan şahısların bilgisine başvuruldu. Bu bireylerin kültür varlığı kaçakçılığı yaptığı isimli kayıtlardan da bilinen bir şahsın 1960’lı yıllarda bölgede bulunduğunu ve köylerinde kaçak hafriyat yapan bir bireyden kültür varlığı satın aldığını tabir etmesi ve tabirine başvurulan şahıslardan birinin heykeli fotoğrafını görmeden tanım edebilmesi ve kaçırılan “Kybele Heykeli”ni öbür misal heykel fotoğrafları ortasından seçebilmesi, yapıtın Türkiye’de bulunduğunun destekleyici bir delilini oluşturdu. Bilimsel ispatlar ve yapıtın ortaya çıkarıldığı yıllarda bölgede yaşayan görgü şahitlerinin sözleri ile Afyonkarahisar’daki kaçakçılık olaylarına ait dokümanlar “Kybele Heykeli”nin Türkiye’ye ilişkin olduğunu doğruladı. Türkiye’nin süratli ve titiz takibi sonucunda Amerika’da dava görülmeye başlamadan eser sahibi, “Kyble Heykeli”ni uzlaşmacı bir hal göstererek Türkiye’ye iade etmeyi kabul etti.
Kybele Heykeli
Kybele, prehistorik devirlerden itibaren Akdeniz Havzası’nda bilhassa Anadolu’da rahmet ve bolluğun sembolü ve koruyucusu ana tanrıça olarak biliniyor. Kybele’nin iki yanındaki aslanlar ana tanrıçanın tabiat ve hayvanlar üzerindeki hakimiyetini temsil ediyor. Antik periyot toplumsal ve dini hayatında şahısların olmuş ya da olmasını diledikleri istekleriyle ilgili ya da inandıkları tanrısal varlığı onurlandırmak üzere ilah ya da tanrıçalara adak sunmalarının yaygın bir gelenek olduğu biliniyor. Kişinin toplumsal ve ekonomik statüsüne nazaran adak nesneleri kolay bir taş kesiminden gösterişli bir heykele kadar çok çeşitlilik gösteriyor. Heykelin esasında bulunan yazıt kısmında ise “Hermeios’un oğlu Sideropolisli Asklepiades adağı oniki ilah anaya dikti” sözü yer alıyor.
Hürriyet
