EKRAN KULLANIMI 6 AYDAN BAŞLIYOR
Ankara Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Prof. Dr. Aynur Bütün Ayhan:
“Gelişen dünya teknolojik gelişmeleri de içinde barındırıyor. Teknolojinin gelişmesi ve yaygınlaşması ile birlikte gün içinde en çok kullandığımız araçlar haline gelen telefon, tablet, bilgisayar, televizyon ekranlarını yetişkinlerle birlikte çocuklar da kullanıyor. Ülkemizde yapılan son çalışmalar gösteriyor ki ekran kullanım yaşı 6 ay olarak belirlendi. Çocukların küçük yaşlardan itibaren telefon, tablet, bilgisayar, televizyon üzere ekran kullanımları gelişimlerini olumsuz etkiliyor. Ekran bağımlılığı da bu olumsuz tesirlerden biri. Ekrana bağlı kalmak çocukların fizikî, motor, toplumsal duygusal, bilişsel gelişimleri üzerinde olumsuz tesirler bırakıyor. Tıpkı vakitte ekran bağımlılığı olan ve ekran kullanım müddetinde kontrol olmayan çocukların bilişsel gelişimlerinde yaşıtlarına nazaran gecikmeler olduğu saptandı. Ekran bağımlılığının dikkat eksikliği ve hiperaktivite semptomlarını artırdığı da belirlendi. Bu mevzuda çocukların ekran kullanımı ile ilgili ailelerle yapılan eğitim programlarının tesirinin incelendiği şimdiki bir çalışmada ise ekran müddetinin azalmasına bağlı olarak çocukların dikkat müddetlerinde artış belirlendi. İki-beş yaş ortası çocukların ekran kullanımları için günde bir saat ve ebeveynlerle birlikte nitelikli vakit geçirmesi önerilirken son çalışmalar incelendiğinde okul öncesi devir çocuklarının önerilen mühletten 5 kat daha fazla ekrana maruz kaldıklarını saptandı. Ekran bağımlılığı, çocuklarda daha kısa periyodik uyku, kesintili uyku, uyku düzensizlikleri üzere uyku sorunlarına de sebep oluyor.”
EKRANI YASAKLAMAK YANLIŞSIZ OLMAZ
Yeşilay Genel Lider Vekili Dr. Mehmet Dinç:
“Dijital teknolojilerin hayatımıza girmesiyle her şey değişti. Bu teknolojilerin süratli yayılıp her alanda kendini göstermesi hayatı okuyuşumuzu değiştirdi. İki küme oluştu. Birincisi ‘dijital göçmenler’, dijital dönüşümü de bilenler demek. Oburu dijital yerliler. Yani doğduklarından beri hayatı dijitali görenler. Dijital yerliler için öbür bir hayat düşünmek mümkün değil. Doğdukları andan itibaren ekran görüyorlar. Hasebiyle bu hayatlarının bir geçeği. Ekranlar hayatımızı kolaylaştırıyor. Hayatımızdan çıkarmamız mümkün değil. Lakin doğal gelişime karşıt bir durum varsa ve insan bundan ziyan görüyorsa, çocuklar için geri dönüştürülemez ziyanlar varsa durup düşünmemiz lazım. . Bu durum pandemide arttı. Artık olağana dönüş için hazırlıklar yapılıyor. O periyodun davranışlarını, alışkanlarlarını devam ettirmekten geri kalmamız gerekiyor. Hem annelerin hem de babaların çocukları için yeni düzenlemeler yapması gerekiyor. Yasaklamak hakikat değildir. İçerik ve zamanlama manasında çocuklara yardım etmek gerekir. Çocuklar gerçek hayata döndüğünde cazip olmayan içeriklerle karşılaşırsa o vakit ister istemez sanal dünyaya kaçacaktır. Gerçek hayatı reklendirmek ve cazip hale getirmek değerli. Güç bir devirden geçiyoruz. Çocuklarımız önceliğimiz olmalı. Herkes üzerine düşeni yapmalı. ‘Bir çocuk yetiştirmek için bir köy kurmak gerekiyor’ lafı benim için çok değerli. Anne baba dışında tüm toplumunun da çocukların gelişimi için birlikte hareket etmesi gerekiyor.”
BU SORULARA DİKKAT!
Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk-Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Anabilim Kolu öğretim üyesi Doç. Dr. Tülin Fidan ekran ortamı kullanımının bir sorun olarak değerlendirilmesinde şu noktaların değerine dikkat çekiyor:
“1. Çocuğumun ekran ortamını kullanmayı bırakması sıkıntı.
2. Ekran ortamı çocuğumu motive eden tek şey.
3. Çocuğumun düşündüğü tek şey ekran ortamı.
4. Çocuğum ekran ortamını kullanamadığı vakit sonlanıyor.
5. Çocuğumun ekran ortamını kullanmak istediği müddet artıyor.
6. Çocuğum berbat bir gün geçirdiğinde, ekran ortamı onun daha iyi hissetmesine yardımcı olan tek şey üzere görünüyor.
7. Çocuğumun ekran ortamı kullanımı aile faaliyetlerini engelliyor.
8. Çocuğumun ekran ortamı kullanımı aile içi sıkıntılara neden oluyor.
9. Çocuğum ekran ortamına gizlice giriyor.”
Dr. Fidan şayet bu soruların birçoklarına ‘evet’ yanıtı veriliyorsa yapılması gerekenleri şöyle sıralıyor: “Ekran kullanım kurallarını çocuğunuzla birlikte tekrar gözden geçirin. Tekrar net müddetler, anlaşılır ve somut kurallar oluşturun ve bu kuralları dengeli bir biçimde uygulayın. Ekranın çocuğun yaşına uygun güvenlikli kullanımı ile ilgili tedbirler alın. Çocuğunuzun internetin tehlikelerinden korunabilmesi için onunla olumlu, irtibata açık bir alaka geliştirin ki sorun olduğunda size anlatabilsin. Ekran dışı faaliyet alanları oluşturması için çocuğunuza dayanak olun. (Aile ile birlikte aktiflik, oyun, sohbet, toplumsal aktivite, spor gibi) Müddet ve kurallara uyulmadığında ekran müddetinin kısaltılması üzere net yaptırımlar belirleyin.”
EKRANA DEĞİL AKRANA MUHTAÇLIĞI VAR
Okul öncesi öğretmeni, Karataraklı Gündüz Bakımevi Kurucusu Derya Şahin:
“Öncelikle pandemiden sonra ekran bağımlığı yaşayan çocuklarımızın sayısı çok fazla arttı. 36-48 ay değil 24 aylık çocuklarda bile gözlemliyoruz. Veliler de sorunun farkında. Bu sebeple çocuklarını okula göndermek istiyorlar. Ekran bağımlılığı olan çocuklarda tek heceli konuşmalar, cümle kurmak istememe, göz irtibatı kurmama, irtibat kurmama, kendi istediğini daima tekrarlama üzere aksilikler tespit ediyoruz. Ekran çocuğa o kadar çok süratli reaksiyon veriyor ki; çocuk parmağıyla her şeyi yönetebileceğini hissediyor. Sanal dünya ve gerçek dünya ortasındaki farklılığı algılayamıyor Çocuk tek başına ekran karşısında oyun oynadığı için, küme içinde oyun oynarken yönergelere uymuyor, oyun bozulduğunda hırçınlaşıyor. Biz onlara gerçek ortam sunuyoruz. Yer değiştirmekten hoşlanmıyorlar. Bahçeden sınıfa geçerken sorun yaşama, bahçeden sınıfa girerken yahut oyun değiştirirken problem yaşama üzere durumlar da bu bağımlılığının sebeplerinden olabiliyor. Süratli göz hareketleri, el kol hareketleri, mat bakışlar, ifadesizlikler üzere durumlar kelam konususuysa bir uzmana yönlendiriyoruz.”
Hürriyet
