Et döner üretim tesisinde çalışanların hijyenden uzak manzaralarının toplumsal medyada paylaşılması üzerine gözler et ve tavuk döner satışı yapan restoranlara çevrildi. Dönerin ne kadar hijyenik ortamda üretilip tüketicinin tabağına geldiği kadar hilesiz ve katkısız gelmesi de tartışılan bir öteki husus oldu. Restoranlardan kimileri tağşiş ve hilenin önüne geçmek için anlaştıkları kasap ya da et üretim tesislerindeki karkas etleri kendileri seçip mutfaklarında işlerken kimileri ise kendi çiftliklerinde yetiştirdikleri dana ya da kuzu etini kullanmayı tercih ediyor.
FİYATI ÇOK DÜŞÜKSE KESİNLİKLE HİLE VARDIR
Et dönere nazaran tavuk dönerin daha çok tercih edilmesinin sebebi ise fiyatının düşük olması. 100 gram tavuk döner 10-13 lira ortasında alınabilirken tıpkı gramajda et dönerin fiyatı 18 liradan başlıyor. Tavuk ya da et döneri bu fiyatlar altında satan birtakım restoranlar ise maliyeti düşürüp daha çok kazanmak ismine hileye başvuruyor. Tavuk dönerde birtakım restoranlar gramaj hilesini uygulayarak 100 gram fiyatına 50 gram satıyor. 50 gramlık tavuk dönerin içine de büyük oranda tavuğun yağlı kısmı olan derisi eklenerek maliyeti düşürüp daha çok kar etmek amaçlanıyor.
ET DÖNERE KIYMA, SAKATAT VE TEK TIRNAKLI ETİ KARIŞTIRIYOR
Besin Mühendisleri Odası Antalya Şube Lideri Ali Manavoğlu, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın besin işletmelerini sıklıkla denetlediğini belirtti. Kontrollere karşın birtakım işletmelerin hileye başvurduğunu anlatan Manavoğlu, Et dönerin içerisine kıyma konulabiliyor. Tek tırnaklı ve domuz eti üzere eserlerin konulduğunu biliyoruz. Bu hileleri tadarak anlamak mümkün değil. Sağlam firmalardan alışveriş yapmak lazım. Görmediğimiz art planda neler olduğu ise laboratuvar testiyle tespit edildi. Hile açısından et döner daha riskli. Tavuk dönerde en fazla yağ oranı artırılabilir, et dönerde ise farklı eser ve tek tırnaklı hayvanların eti kullanılabilir. Hangi etin karıştırıldığını tadımla anlayamayacağınız için asıl risk kümesi et dönerdir” diye konuştu. Manavoğlu, 3-5 liraya 100 gram tavuk dönerin satılamayacağını, 10-15 liralara satılan tavuk dönerin ya da 15 liradan başlayan et dönerin fiyatının makul olduğunu söyledi.
KENDİ MUTFAKLARINDA ETİ İŞLİYORLAR
Antalya’da 37 yıllık geçmişe sahip et döner restoranı işletmecisi Ünal Akkaşoğlu, et döneri yaprak halde kendi mutfaklarında işlediklerini söyledi. Hijyenden uzak ya da hileli işler yapan işletmelerin dal ismine makûs hava estirdiğini belirten Akkaşoğlu, Bizim fiyatımız piyasaya nazaran biraz fazla lakin maliyetimiz de yüksek. Kaliteden ve hijyenden ödün vermiyoruz. Dananın yalnızca art bacaklarını kullanırız. Mutabakatlı kasaplarımız var. Merdiven altı ruhsatsız işletmelerden muhakkak bir şey almayız” dedi. Akkaşoğlu, Katiyetle dönerin içinde kıyma kullanmıyoruz. Diğer etler karıştırmıyoruz. Kuyruk yağı kullanıyoruz. Ucuz yağ kullanmıyoruz” dedi.
Akkaşoğlu, restoranında kendi et ustalarının mutfakta ham haldeki eti yaprak yaprak keserek işlediğini, dananın satın alınması, bölümü ve döner haline getirilene kadar tüm basamakları adım adım takip ettiklerini de kelamlarına ekledi.
KAREKOD UYGULAMASIYLA ETİN İZİ SÜRÜLÜYOR
Hileli eser ve tağşişin önüne geçmek ve tüketicinin ne yediğini bilmesi için birtakım işletmeler teknolojiden faydalanıyor. Karekod sistemini uygulayan bu işletmeler, dananın yetiştirildiği çiftliği, 100 gram et dönerdeki besin bedellerini, kullanılan yağın ne olduğunu, dananın küpe numarasını, kalite dokümanlarını, karkas halde dananın etinin hangi şartlarda saklandığına kadar tüm bilgileri sisteme yüklüyor. Restorana giden tüketici, mönüdeki karekodu cep telefonu kamerasıyla tarattığı vakit tüm bu bilgiler karşısına çıkıyor. Böylelikle tüketici sipariş verdiği et dönerin izini tabaktan çiftliğe sürmüş oluyor.
’YAPRAK ÜZERE KESİLEN HER ET DÖNER, YAPRAK DÖNER DEĞİLDİR’
Antalya Organize Sanayi Bölgesi’nde et döner üretimi yapan ve karekod sistemini kullanan tesisin besin mühendisi Mehmet Erkuş, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sık sık tesislerini denetlediğini söyledi. Kimi işletmelerin maliyeti düşürmek için hileye başvurduğunu anlatan Erkuş, Her yaprak halinde kesilen döner yaprak döner değildir. Kıyma döneri de yaprak formunda kesiyorlar. Hile yapma oranı yüksektir. Yağ oranı artırılabilir ve baharatlarla bu baskılanır. Herkes tadına bakarak anlayamaz. Ben besin mühendisi olarak tadına baksam ben de anlamam hileli ürünü” dedi. Erkuş, karekod uygulamasının tüketicinin içini rahatlattığını ve itimatla yediği etten keyif almayı sağladığını söyledi.
TAVUK DÖNERDE GRAMAJ VE DERİ HİLESİ
Sırf et dönerde değil tavuk dönerde de hileye başvuran işletmeler var. Bu işletmeler tavuk etine rastgele bir karışım yapamasalar da tavuğun yağlı olan derisini kullanıyor. Birtakım işletmeler ise 100 gram diye aslında tüketicinin önüne 50 gram tavuk döner getiriyor. 22 yıldır tavuk döner restoranı işleten Ali Demirbilek, Maalesef tavuk dönerde de hile oluyor. Teraziyle oynuyorlar. 100 gram yerine 50 gram tartıp veriyorlar. Birçok kişi bunu anlamıyor. Tavuğun eti yerine yağlı olan derisini tüketiciye veren işletmeler de var” dedi.
TÜKETİCİ NE DİYOR?
Et döner siparişi veren Dudu Özer, yıllardır tıpkı yerden et döner yediğini, lezzete, paklığa çok dikkat ettiğini söyledi. Özer, hile ve hijyenden uzak işletmeleri gördüğünü, fakat bildiği işletmelerden alışveriş yaptığı için içinin rahat olduğunu anlattı.
Fiyatların biraz yüksek olduğunu söyleyen Atilla Bozkurt, döner biçimi eserlerin fabrikasyon olmasının her vakit risk taşıdığını belirterek, Butik tesislerin eti kendi mutfaklarında işleyip odun ateşinde pişirmeleri fiyatı etkiliyor ancak burayı seviyoruz ve itimatla yiyoruz” dedi.
Tavuk döner siparişi veren Orhan Karadağ, sıklıkla et döner tükettiğini, tavuk döneri de vakit zaman tercih ettiğini söyledi. Restoranda birinci olarak paklığa dikkat ettiğini belirten Karadağ, Restoranda fiyatı düşük eserden her vakit şüphelenirim. 5 liraya et ya da tavuk döner yemem” diye konuştu.
Hürriyet
