Türkiye otomotiv dalı mart ayında yaşanan kapanmaların akabinde çok önemli tedbirler alarak bilhassa yaz aylarını tüm ülke çapındaki yayılmanın altında bir koronavirüs müspet oranı ile geçmeyi başardı. Lakin bu olumlu tablonun getirdiği bir ölçü gevşeme ile birlikte denetimsiz toplumsal hayatın artması, otomotiv bölümü çalışanları ortasında da hadise sayılarının artmasına sebep oldu. Fabrikalarda ve çalışma ortamlarında alınan tüm tedbirlere karşın hastalık sebebiyle işe gelmeyen çalışanların oranı yüzde 5.3’ün üzerine çıktı. Yapılan öngörüler bu oranın önümüzdeki aylarda ikiye katlanacağını gösteriyor. Bu ise 20 bin çalışanın raporlu olacağı manasına geliyor. Şirketler ek istihdam ve fazla mesai ile üretimi devam ettiriyor.

YÜZDE 80 DIŞARIDAN

Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği’nin (TAYSAD) gerçekleştirdiği araştırmalar ve anket sonuçlarına bakıldığında şirket ve fabrikalarda alınan tedbirlerin fonksiyonunu yerine getirdiği gözlemleniyor. Hastalık şirketlerde değil, toplumsal hayattan yayılıyor. TAYSAD Lideri Alper Kanca, “Anket sonuçlarından aldığımız sayılara nazaran şirketlerde müspet çıkanların yüzde 80’inin şirket dışarısında bu hastalığı kaptığı varsayım ediliyor. Yüzde 20 ise şirket içerisindeki temaslardan. Alınan tedbirler işe yarıyor. Bununla birlikte bir çok çalışan da olumlu olmamasına rağmen, filyasyon tedbirleri hasebiyle karantinada bulunuyor” formunda konuştu.

ÇEMBER DARALIYOR

“7 aylık bir süreçte 5.4 olan müspet oranı, yalnızca 1 günde yani 5 Kasım’da yüzde 1.8 olmuş” diyen Kanca “Bu da aslında hepimizin ‘çember daralıyor’ dediği olgunun şirketlere de geldiğinin bir işareti. Şirketlerde de artık önemli ölçüde hastalığı hissediyoruz. Doğal ki, yalnızca hasta olduğu için değil temasta olduğu için işe gelmeyenler de var. 5 Kasım günü yüzde 3.5 oranında çalışan şüpheli-temaslı olması nedeniyle işe gelememiş. Her ikisini topladığımız vakit yüzde 5.3 yapıyor. Sonuç olarak, otomotiv tedarik endüstrisinde 5 Kasım günü şirketlerimizde her 100 çalışandan 5’i salgın nedeniyle işe gelemedi. Dikkat çeken bir başka husus da koronavirüs ile beklentiler oldu. Bu kapsamda, dal önümüzdeki birkaç ay içerisinde olumlu olay sayısının yüzde 9.7’ye yükselmesini bekliyor. Yani hastalığın seyrinin şirketlerde iki katına çıkacağı öngörülüyor” diye konuştu.

KAPATMA BEKLENMİYOR

TAYSAD İdare Şurası Lider Yardımcısı Kemal Yazıcıoğlu ise, “Bu yayılıma karşın, evvelki periyottan önemli deneyimler edindik. Kişisel mobilite talebi çok arttı. Bu sebeple yine bir kapatma beklenmiyor” değerlendirmesi yaptı.

‘İHRACAT KAYBI TEDARİK ENDÜSTRİSİNDE DAHA AZ’

Lider Yardımcısı Kemal Yazıcıoğlu, “Bahar ayları Çin hariç tüm dünyada çok makus geçti. Yazın toparlanan dal, kasımda yine karamsar havaya girdi. 5 milyon adedi Avrupa’da olmak üzere, araç üretimi global olarak 16 milyon adet azalacak. 2021 yılında bir toparlanma olacağı, global üretim artışının yüzde 13 ve Avrupa’daki artışın ise yüzde 16 düzeylerinde olacağı öngörülüyor. Avrupa’da üretilen eserlere Türkiye’nin gerçekleştirdiği tedarikin artması ve bu devirde yeni modelleri de almamız sebebiyle ihracat kaybı ana endüstriye nazaran daha düşük oldu. Yıl sonunda tedarik endüstrisinin ulaşacağı ihracat hacminin 9 milyar dolar ve toplam ihracat kaybımızın 1.6 milyar dolar olmasını bekliyoruz” dedi.

‘ŞİRKETLERİN YÜZDE 72’Sİ FAZLA MESAİ YAPIYOR’

Otomotiv bölümünün çalışan müdafaa siyasetleri ve Covid-19 tedbirleri önemli maliyet artışlarını da beraberinde getiriyor. Alper Kanca: “Üretim yapmanın maddi ve manevi önemli maliyeti var. Yöneticiler, vaktin büyük bir kısmını hastalığın yayılmasını engelleyemeye yönelik önlemlere ayırıyor. Her müspet haber bizleri çok üzüyor” dedi. Maddi olarak da önemli bir yükün olduğunu söyleyen Kanca “Örneğin, servis araçlarımız en fazla yüzde 50 doluluk ile çalışıyor. Uzman çalışan arkadaşlarımız hasta olduğunda onların yerine daha genç, deneyimsiz arkadaşlarımızı yönlendiriyoruz. Bu da verimliliği düşürüyor. Ankete nazaran, iş gücü kayıplarına karşı alınan tedbirler ortasında yüzde 72 ile fazla mesai birinci sırada yer alıyor. İnanılmaz derecede fazla mesai var. Üretimin aksamaması için fazla mesailer yapılıyor. Bununla birlikte, geçtiğimiz yıllara nazaran ürettiğimiz eser sayısı değişmezken üretimin sürekliliğini müdafaa için ek istihdamlar gerçekleştirdik. Anketimize katılan firmaların yüzde 47’si salgın nedeniyle ek istihdam yaptığını belirtti. Tıpkı vardiyada çalışan kişini sayısını azaltmak için vardiya sayısı 3’e çıkartıldı. Tekrar son ankete nazaran, otomotiv tedarik endüstrisi kesiminde yüzde 24 oranında taşeron hizmeti alınıyor” dedi.

Hürriyet