Lübnan hükümetinin 17 Ekim 2019’da aldığı vergi paketi kararları, ülkede geniş çaplı protestoları başlatırken, yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) yansımaları, Lübnan lirasının kıymet kaybı ve son olarak Beyrut’taki liman patlaması ekonomik krizi daha da derinleştirdi.

Lübnan hükümetinin 17 Ekim 2019’da aldığı vergi paketi kararları (petrol eserleri ve sigaraya verginin artırılması ve WhatsApp uygulaması üzerinden irtibattan aylık 6 dolar vergi alınması) ülkede protestoların başlamasının ana nedeniydi.

Akabinde geceleri Beyrut‘ta ve başka vilayetlerde protestolar başladı. Şovlar sırasında yollar kesildi, banka şubelerinin ve mağazaların vitrinleri parçalandı ve hükümet istifa edene kadar açık grev duyuru edildi.

Birebir gün hükümet bağlantı vergisini iptal etti lakin şovlar durmadı ve daha da ileri gitti. Güvenlik güçleri ve askerler ile göstericiler ortasında başbakanlık binası önünde çatışma çıktı.

Bu halde göstericiler hükümetin istifası konusunda ısrar ederken, protestolar ve yol kesmeler gün boyunca devam etti.

HÜKÜMETİN İSTİFASI

Lübnan Başbakanı Saad el-Hariri‘nin 18 Ekim’de krizin tahlili için hükümet ortaklarına 72 saat müddet tanıdığını açıklamasından bir gün sonra Lübnan Güçleri Partisi’nden 4 bakan istifa etti.

İlerleyen günlerde ise başşehir Beyrut başta olmak üzere birçok kentte meydanlarda büyük şovlar düzenlendi. Eğitim kesimi, kamu kurumları ve bankalar grev başlattı.

Hariri, Cumhuriyet Sarayı’ndaki bakanlar heyeti toplantısının akabinde yeni bir ıslahat paketi açıklasa da hükümetin istifası konusunda ısrarcı göstericiler protestolara devam etti.

Hükümetin tüm eforları başarısız oldu ve Başbakan Hariri ülkesinde 2 hafta devam eden hükümet zıddı şovlar nedeniyle 29 Ekim’de istifasını sundu.

Hariri’nin istifasının akabinde göstericiler yolları açmış ve ülkedeki grev sona ermiş olsa da meydanlarda kalma davetleri sürdü.

LÜBNAN LİRASININ DÖVİZ KARŞISINDAKİ BEDEL KAYBI

Ülkedeki siyasi ve ekonomik çalkantılar Lübnan lirasının Mayıs 2020 başından itibaren yüzde 85 bedel kaybetmesine neden oldu. Ülkede kur sabitlense de mahallî para ünitesinin paha kaybı devam etti. Bugün resmi kura nazaran 1 ABD doları, 1500 Lübnan lirası olmasına karşın karaborsada 8 bin lira civarında süreç görüyor.

Merkez Bankası’nın tedbirleri, Lübnan lirasının döviz karşısındaki bedel kaybını durdurmayı başaramadı.

Binlerce Lübnanlı kendilerini birkaç ay içinde işini kaybetmek ya da maaşının kesintiye uğramasıyla karşı karşıya buldu.

Bu durum resmi bilgilere nazaran ülkede işsizlik oranını yüzde 35’in üzerine çıkardı.

FİYATLARDAKİ ÇOK ARTIŞ

Lübnan lirasının kıymet kaybetmesi, ülke tarihinde gibisi görülmemiş fiyat artışlarını beraberinde getirdi.

Ekonomik kriz, ülke piyasasındaki besin ve paklık üzere temel gereksinim eserlerinin fiyatlarına yansıdı. Lübnan devlet bankalarından El-İtimad Bankası’nın açıkladığı bilgilere nazaran besin ve giyim eserlerinde yüzde 200 artış yaşandı.

Tüketici fiyatları endeksi, Mayıs ayında yüzde 56,6, Haziran ayında ise yüzde 89,7 oranında fiyatların arttığına işaret ediyor.

Araştırmalar Lübnan’ın, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri ortasında bu ölçüde enflasyonun yaşandığı birinci ülke olarak tarihe geçtiği kaydediyor.

KORONAVİRÜS YANSIMALARI

Lübnan’da birinci yeni tip koronavirüs (Kovid-19) olayı 22 Şubat’ta İran’dan gelen bir yolcuda tespit edildi.

Virüsün ülkede süratle yayılması tüm dünyada olduğu üzere Lübnan’da da birtakım önleyici önlemleri beraberinde getirdi.

Lübnan resmi makamlarının varsayımlarına nazaran, Kovid-19’un iktisattaki yansımaları 2020’de Lübnan Gayri Safi Yurt İçi Hasılasında (GSYİH) yüzde 12’den fazla daralmaya neden olacak.

TAHVİL ÖDEMELERİ

Lübnan, tarihinde birinci kere mart ayında, 30 milyar doları aşan eurobond tahvil senetleri ödemelerinin 1,2 milyar dolarlık aidat ödemesinde temerrüde düştü.

Maliye Bakanlığı, 2020’de vadesi dolacak toplam 4,6 milyar dolarlık eurobond tahvil senetleri ödemelerinin, ülkenin döviz rezervlerini korumak maksadıyla yapılmayacağını duyurdu.

Bu durum ülkeyi memleketler arası finans kurumlarından hibe ve takviye alma arayışlarına yönlendirdi.

DIŞ REZERVLER

Lübnan Merkez Bankası resmi dataları, ülkenin döviz rezervlerinin geçen Temmuz ayında aylık bazda yüzde 6,5 düşüşle 30,8 milyar dolara gerilediğini belirtti.

Döviz rezervleri 2019 yılında yıllık yüzde 7 düşüşle 37,77 milyar dolara düşerken, altın dahil toplam dış rezervler geçen yılın sonunda yaklaşık 51,66 milyar dolar olmuştu.

GENEL BORÇ

Lübnan, GSYİH pahasının yaklaşık yüzde 170’ine denk gelen 92 milyar doları aşan genel borç yükü altında bulunuyor.

Arap ülkesinin, 20 milyar dolardan fazla dış takviye alması gerekiyor. Bu takviyenin 11 milyarı 2018’de Paris’te düzenlenen “CEDRE” konferansı tarafından onaylanan, lakin şimdi üzerinde mutabakata varılmamış bir ekonomik ıslahat programı çerçevesinde verilmesi bekleniyor.

IMF GÖRÜŞMELERİ

Lübnan Iktisat ve Ticaret Bakanına nazaran, salı günü meydana gelen patlamadan evvel de içinde bulunduğu ekonomik kriz nedeniyle meşakkat çeken Lübnan’ın Milletlerarası Para Fonu (IMF) ile çalışması tek tahlil üzere duruyor.

IMF ile Lübnan ortasındaki müzakereler geçen günlerde durmuştu. 10 milyar dolarlık kredi için yapılan görüşmelerin durmasına ise Lübnan’daki ana siyasi partiler, merkez bankası, ticari bankalar ve milletvekilleri ortasında gerginlik yaratan finansal kayıpların büyüklüğü konusundaki uyuşmazlığın neden olduğu söz ediliyor.

BEYRUT LİMANI PATLAMASI

Beyrut Limanı’nda 4 Ağustos’ta patlayıcı hususların bulunduğu 12 numaralı depoda evvel yangın çıkmış, akabinde tüm kenti sarsan çok güçlü patlama meydana gelmişti.

Lübnan Sıhhat Bakanı Müsteşarı Istek el-Musavi, kelam konusu patlamada hayatını kaybedenlerin sayısının 154’e yükseldiğini, yaralı sayısının da yaklaşık 6 bin olduğunu açıklamıştı.

Lübnan hükümeti 5 Ağustos’ta patlamayla ilgili 5 gün sürecek bir soruşturma yapılacağını ve limanda 2014’ten bu yana depolama, muhafaza ve kontrol işlerini yürüten tüm yetkililer hakkında mesken mahpusu ve yurt dışına çıkış yasağı getirildiğini açıklamıştı.

Patlamanın tesiriyle büyük ziyan gören Beyrut Limanı, Lübnan’da tahıl, besin unsurları ve ilaçların tutulduğu en büyük depolama alanı olarak kullanılıyordu.

Hürriyet